امروزه صنایع مختلف در دنیا، با چالش‌های متعددی مواجه هستند که ازجمله آنها می‌توان افزایش رقابت جهانی، تحول در مدیریت زنجیره تأمین، کمبود نیروی انسانی متخصص و همگام شدن با تکنولوژی‌های جدید را نام برد.
بر اساس گزارش نوآوری اتحادیه اروپا که در سال 2021 منتشر شد، برای مقابله با این چالش‌های جهانی، توسعه رویکرد نوآوری سازمانی برای موفقیت سازمان‌ها و کسب‌وکارهای مختلف ضروری است. طی دو دهه اخیر، اتحادیه اروپا سیاست‌های خود را بر این مبنا قرارداد و از سال 2007 تا 2019 مبلغ 20.4 میلیارد دلار سرمایه خطرپذیر، برای حرکت در مسیر نوآوری در کشورهای مختلف عضو اتحادیه اروپا در نظر گرفت. همان‌طور که در شکل زیر می‌بینم، مابین سال‌های 2010 تا 2018، بیشترین شدت تحقیق‌و‌توسعه در اتحادیه اروپا، پس از داروسازی، متعلق به صنعت الکترونیک و تجهیزات ارتباطی بوده است (حدود 35 درصد) و از سال 2010 تا 2018 این مقدار، در صنعت الکترونیک و تجهیزات ارتباطی، 6.9 درصد، افزایش داشته است. این موضوع، نشان‌دهنده آن است که سرمایه‌گذاری بر روی نوآوری در صنعت الکترونیک در اروپا طی سالیان گذشته رو به افزایش بوده است.
میزان تحقیق و توسعه در بخش تولیدی
اما پس از بحران کرونا و تغییراتی که پاندمی در سبک زندگی دیجیتال مردم دنیا ایجاد کرده است، ترندهایی که تا قبل از پاندمی قرار بود به‌آرامی اتفاق بی افتد به‌سرعت غیرقابل‌باوری در حال وقوع است. در جهان حاضر و در جهان پس از کرونا، connected بودن ضروری است. بر اساس گزارش PWC، پیش‌بینی می‌شود که بسیاری از این عادات سبک زندگی دیجیتال به‌احتمال‌زیاد در درازمدت ادامه خواهد یافت و بعد از پاندمی، مردم همین اندازه و یا بیشتر در مورد فناوری و محصولات مبتنی بر فناوری و دستگاههای دیجیتال و تجهیزات الکترونیک هزینه خواهند کرد. لذا این روزها، توجه بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده دنیا، بر صنایع الکترونیک و رویکردهای نوآوری در این حوزه است.
ضرورت نوآوری، محدود به کشورهای توسعه‌یافته نمی‌شود. برای مثال، گزارش فناوری و نوآوری 2021 ایالات‌متحده، به همه کشورهای درحال‌توسعه، هشدار می‌دهد که برای تغییرات شدید و سریع فناورانه‌ای که بر بازارها و جوامع تأثیر می‌گذارد آماده شوند و به‌تناسب سطح توسعه و شرایط اقتصادی، اجتماعی و محیطی خود، به تدوین و پیاده‌سازی سیاست‌های علم، فناوری و نوآوری، بپردازند[1].
در راستای این رشد سریع فناورانه، محصولات الکترونیکی نیز به‌سرعت، در حال تغییر هستند؛ بنابراین، تولیدکنندگان، برای سازگاری سریع با تغییرات محصول و بازار، باید به دنبال جریان‌های اطلاعاتی یکپارچه و فرایندهای انعطاف‌پذیر و باز باشند. از سوی دیگر، در فرایند طراحی و تولید دستگاههای الکترونیکی، چندین رشته و تخصص برای توسعه این محصولات درگیر خواهند شد، ازجمله طراحی مکانیک، برق، الکترونیک و نرم‌افزار، دخیل هستند که موجب پیچیده‌تر شدن فرایند تولید می‌شوند. در این شرایط، رسیدن به موفقیت پایدار، نیازمند مدیریت این پیچیدگی‌ها و تبدیل کردن آنها به مزیت رقابتی است.
در این راستا، بسیاری از شرکت‌های پیشرفته در دنیا، از پلتفرم‌های نوآوری سازمانی (شامل توسعه، تولید و خدمات) در راستای فرایند تولید محصولات جدید، استفاده می‌کنند. این پلتفرم‌ها موجب توانمندسازی و بهینه‌سازی تمامی فعالیت‌های شرکت، می‌شوند، دانش فنی را در اختیار حوزه‌های تجاری شرکت قرار می‌دهند و دسترسی به داده‌های شفاف، مختصر و معتبر را برای تیمهای مختلف داخل سازمان و تیمهای خارج از سازمان با رویکرد نوآوری باز تسهیل می‌کنند. برای مثال، شرکت زیمنس (بزرگ‌ترین شرکت تولیدی صنعتی در اروپا و یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات الکترونیکی)؛ یک راهحل جامع (شامل مجموعه‌ای از خدمات و نرم‌افزارها) به نام Xcelerator را ارائه داده که زیربنای تولید مشترک است و تحول دیجیتال شرکت را ممکن می‌سازد.[2]
یکی از مدل‌های علمی مرتبط با نوآوری باز در صنعت الکترونیک به شرح زیر است[5]:
- کانال محاسبات منبع باز و کانال تئوری حل ابداعانه مسائل (TRIZ)، (در نزدیکی بخش‌های پژوهشی قیف)
- کانال مدیریت زنجیره تأمین باز و کانال پویایی سیستم (در میانه‌ی قیف دانش)
- کانال طراحی سازوکار و کانال کلان داده (در نزدیکی بازار و جامعه)
نویسندگان:
نازنین دانش خواه، متخصص نوآوری شرکت فناپ تک و دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات (IT)
زهرا مرادی، دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی دانشگاه تهران و فعال در حوزه نوآوری
[1] https://unctad.org/system/files/official-document/tir2020_en.pdf
[2] https://sw.siemens.com/portfolio
[3]https://resources.sw.siemens.com
[4] ویژه‌نامه صنعت الکترونیک، منتشر شده توسط انجمن نوآوری باز (SOI) در سال 2019
[5] https://www.mdpi.com/2079-9292/9/5/791/htm
