گسترش شبکه و ابزارهای اتصال متحرک، فرصت‌های جدیدی برای عرضه خدمات پرداخت در این بخش پدید آورده است
این روزها، در حالی که فناوری‌های پرداخت در حال گسترش هستند، خودروسازان هم با بهره‌گیری از اینترنت اشیا امکان اتصال خودروهایشان به شبکه را فراهم آورده‌اند. پرداخت در حال حرکت، عنصری کلیدی در پدیده‌ای است که آن را به نام خودروهای متصل می‌شناسیم.
علیرضا مداح، کارشناس فناوری؛ شاید عبارت خودروی متصل را شنیده باشید. خودروهای متصل خودروهایی هستند که به اینترنت یا شبکه‌های محلی دسترسی دارند و قادر به پردازش و تبادل اطلاعات با محیط اطراف خود هستند. این خودروها در آینده نه‌چندان دور با ایجاد ارتباط بین خودرو و حسگرهای آن با شبکه، امکان کنترل پیشرفته روی موتور، هشدارهای خودکار پیشگیری از تصادف برای راننده، عملیات مالی و پرداخت، اخطارهای ایمنی، تماس از راه دور با خودرو و در نهایت هدایت خودکار آن را فراهم خواهند کرد.
خودروهای متصل در جهان
تحقیقات نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۶، ۲۱ میلیون خودرو به شبکه متصل بوده‌اند و این میزان تا سال ۲۰۲۵ به ۴۷۱ میلیون خودرو خواهد رسید. حجم بازار این خودروها در جهان تا سال ۲۰۲۱ برابر ۸.۱ تریلیون دلار خواهد بود. این نکته را هم در نظر داشته باشیم که این فقط بازار خودرو نیست که تحت تاثیر اینترنت اشیا و خودروهای متصل قرار می‌گیرد؛ بلکه حمل‌ونقل عمومی، قطارها و… هم تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
بسیاری از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند همان‌طور که تلفن‌های هوشمند دنیای ارتباطات را متحول کردند، خودروهای متصل به شبکه نیز در بازار اتومبیل انقلابی ایجاد می‌کنند. خودروهای متصل به شبکه در سال‌های آتی نقاط عطف مهمی را پیش رو دارند. بررسی‌های موسسه HIS Automotive نشان می‌دهد که ۲۰ درصد وسایل نقلیه فروخته‌شده در سال ۲۰۱۵ در سراسر جهان، شامل نوعی از ارتباط و اتصال اینترنتی بوده‌اند. همچنین شمار فروش این‌گونه خودروها تا سال ۲۰۲۰ شش‌برابر شده و به حدود ۱۵۲ میلیون در سراسر جهان می‌رسد.
خوش‌بینی موسسه گارتنر از این هم بیشتر است. گارتنر از وجود ۲۵۰ میلیون خودروی متصل به شبکه تا سال ۲۰۲۰ در جاده‌های سراسر جهان خبر می‌دهد. به هر حال از آمارها و پیش‌بینی‌ها که بگذریم، روند کلی از جهش افزایشی شمار فروش این خودروها در سال‌های آتی حکایت می‌کند.
هزینه‌ها
در نگاهی کلی به «ارزش چرخه زندگی» خودروهای متصل در گزارش German D-segment vehicle، در حال حاضر ارزش چرخه زندگی خودرو متصل شامل ۵۲ درصد ارزش خودرو، چهار درصد خدمات و امکانات متصل، شش درصد نگهداری، ۱۴ درصد بیمه و ۲۴ درصد عملیات است. انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۰ ارزش امکانات متصل در خودروهای تاپ اروپایی به هفت درصد بهای خودرو برسد.
همکاری‌های شرکت‌های خودروساز و شرکت‌های فناوری اطلاعات
به نظر می‌رسد خودروسازان در چند سال اخیر برای ایجاد زیرساخت لازم و دستیابی به بازار خودروهای متصل با شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات وارد تعامل و همکاری شده‌اند و ارتباط مثبتی جهت شکل‌دهی به این بازار بر اساس دانش موجود در شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات را شکل داده‌اند.
مایکروسافت با تویوتا
تویوتا قرارداد جوینت ونچری با مایکروسافت منعقد کرده تا به موجب آن سیستم جدید خودروهای متصل تویوتا با سرعت بیشتری پیش برود. این خودروساز اعلام کرده ارتباط بین خودروهای تویوتا به واسطه پلتفرم ابری کامپیوتری مایکروسافت «آزور» برقرار می‌شود.
IBM با پژو ـ سیتروئن
شرکت پژو ـ سیتروئن (PSA دومین تولیدکننده خودرو در اروپا) به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان خودروهای متصل، طی قراردادی با شرکت IBM جهت سرعت‌بخشیدن به تصاحب بازار این خودروها اقدام کرده است.
ال‌جی الکترونیکس با فولکس‌واگن
ال‌جی الکترونیکس یادداشت تفاهمی بر سر تولید یک پلتفرم چندمنظوره برای خودروهای متصل فولکس‌واگن در ولفسبورگ آلمان امضا کرده است.
ویزا با هوندا
هوندا در حال حاضر با همکاری ویزاکارت و یک شرکت سوم، پلتفرمی به نامHonda Dream Drive ایجاد کرده است. راننده و سرنشین خودرو به کمک دستیار صوتی از خدمات مختلف شامل پرداخت عوارض، سفارش غذا، پرداخت در پمپ‌بنزین و پارکینگ بهره‌مند می‌شوند و نیازی به استفاده از موبایل ندارند.
شل با لندرور ـ جگوار
به کمک سامانه‌ای که از سال ۲۰۱۷ روی خودروهای لندرور ـ جگوار نصب شده، راننده در هر پمپ‌بنزین شرکت شل می‌تواند میزان بنزین مورد نیاز را انتخاب و از داخل خودرو هزینه آن را پرداخت کند. شل پیش از این چنین سامانه‌ای را برای GM نیز توسعه داده بود.
تقریبا تمامی برندهای بزرگ و شناخته‌شده حوزه خودرو، سامانه‌ای برای اتصال به شبکه در خودروهای خود تعبیه کرده‌اند که در جدول زیر به برخی از آنها اشاره شده است.
| نام سامانه | نام برند یا شرکت |
| Audi Connect | Audi |
| Connect Drive | BMW |
| Mercedes Me | Mercedes-Benz |
| Tesla | Tesla Motors |
| Sync | Ford Motor Inc. |
| Nissan Connect app | Nissan |
| Onstar | Opel |
| Peugeot ConnectBox | PSA Peugeot Citroën |
| R-Link | Renault |
| Touch & Go | Toyota |
| Car Net | Volkswagen |
| Dream Drive | Honda |
اتصال خودروها و صنعت پرداخت
گسترش شبکه و ابزارهای اتصال متحرک، فرصت‌های جدیدی برای عرضه خدمات پرداخت در این بخش پدید آورده است. این روزها بیش از ۶۰ میلیون ایرانی از خدمات اینترنت همراه بهره‌مند هستند که درصد عمده‌ای از آنها ساعات زیادی از شبانه‌روز را در خودرو می‌گذرانند. بخش بزرگی از این زمان در حال توقف و در ترافیک صرف می‌شود.
با توجه به ارائه خدمات اینترنت در محیط خارج از خانه و محل کار، همچنین اتصال درصد قابل توجهی از صاحبان گوشی‌های تلفن همراه به شبکه در زمان مسافرت‌های شهری و بین‌شهری، فرصت مناسبی برای عرضه خدمات پرداختی (پرداخت‌های خرد در وهله اول) پدیدار شده است. با اتصال این خودروها نقطه تماس جدیدی در حال شکل‌گیری است و شرکت‌های پرداختی در تعامل با کاربران باید برای بهره‌برداری از آن برنامه‌ریزی کنند.
برای نمونه از سال ۱۳۹۸ پرداخت عوارض در بزرگراه‌ها در کشور و عوارض ورود به محدوده طرح ترافیک در تهران به‌صورت مکانیزه دریافت می‌شود. به‌علاوه طرح‌هایی برای پارکینگ حاشیه‌ای در سطح شهرها در حال اجراست و پارکینگ‌های عمومی هم قابلیت ارائه خدمت در این حوزه را دارند؛ حوزهای که می‌تواند علاوه بر ساده‌سازی سیستم پرداخت مکانیزه برای رانندگان، به‌عنوان زیرساختی برای سایر خدمات خودروهای متصل در آینده عمل کند.
ارزش‌های کسب‌وکاری پرداخت‌های درون خودرو
تقریبا همه بر این نکته واقف هستند که ارسال و خواندن پیامک و مکالمه با تلفن همراه در هنگام رانندگی خطرناک است. طبعا پرداخت و خرید در هنگام حرکت همان حکم را دارند و به همان اندازه برای سلامت راننده، سرنشینان و عابران پیاده تهدید ایجاد می‌کنند. چنین خطراتی می‌تواند مانعی بزرگ برای اجرای این ایده ایجاد کنند، اما طراحی درست کسب‌وکار و در نظر گرفتن امنیت کاربران راهگشای رفع موانع خواهد بود. خودکارسازی عملیات پرداخت با استفاده از فناوری‌های موجود (مثلا دستیارهای صوتی) یکی از روش‌هایی است که می‌تواند این نگرانی‌ها را مرتفع سازد.
مدل‌های پیشنهادی کسب‌وکار
تا به حال مدل‌هایی که در ادامه شرح داده می‌شوند، برای کسب درآمد از خودروهای متصل پیشنهاد شده؛ اگرچه ممکن است بسیاری از امکانات و خدمات قابل ارائه بر بستر خودروهای متصل هنوز ایجاد نشده باشند. البته در آینده نه‌چندان دور با گسترش این مفهوم خدمات بیشتر و روش‌های دیگری برای کسب درآمد ارائه خواهد شد.
- فروش محصولات «خودرو متصل» برای خودروهایی که فاقد این ماژول به‌صورت کارخانه‌ای هستند یا فروش محصولات و خدمات به خودروها؛
- بهره‌گیری از اطلاعات به‌دست‌آمده از خودروها برای افزایش بهره‌وری داخلی، کیفیت و ایجاد محصولات متفاوت؛
- ایجاد اکوسیستم خدمات مشتریان مبتنی بر تسهیم درآمد؛
- خلق سیستم با استفاده از اطلاعات جمع‌آوری‌شده بر مبنای تحلیل بزرگ‌داده و درآمدزایی بر اساس آن در حوزه خدمات حمل‌ونقل؛
- دریافت فرانشیز از فعال‌سازی اشتراک سیم‌کارت؛
- دریافت فرانشیز از طریق فروش خدمات بیمه‌ای بر این بستر؛
- فعال‌کردن خدمات پرداخت، خرید شارژ، پرداخت هزینه‌های مرتبط با خودرو و… از کانال خودرو متصل.
سرویس‌های قابل ارائه روی پلتفرم خودروهای متصل
امنیت حمل‌ونقل
- سرویس و نگهداری از راه دور: ارسال اطلاعات کنترل یونیت مرکزی خودرو به سازنده یا مراکز تعمیر و نگهداری؛
- خودرویاب: یافتن خودرو در زمان سرقت یا پارک در محل‌های شلوغ؛
- اخطار محدوده‌های جغرافیایی: اخطار در هنگام ورود به محدوده‌های ترافیکی یا ممنوعه؛
- SOS: درخواست کمک در هنگام حوادث رانندگی یا خرابی خودرو.
سرگرمی
- مرورگر اینترنت؛
- هات‌اسپات ارتباط Wi-Fi؛
- ارسال اخبار روی سیستم؛
- اتصال و فروش اشتراک سامانه‌های خدمات موسیقی و ویدئو آنلاین؛
- خدمات ایمیل؛
- ارتباط با شبکه‌های اجتماعی؛
- فروشگاه نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های مرتبط با خودرو.
بهینهسازی حمل‌ونقل
- اطلاعات ترافیکی؛
- Google Street View یا ابزارهای مشابه؛
- راهیاب و برنامه‌ریزی سفر؛
- نرم‌افزار رزرو و پرداخت پارکینگ شهری؛
- پمپ‌بنزین‌یاب و پرداخت هزینه بنزین؛
- رستوران‌یاب و سفارش غذای آنلاین؛
- سفارش خرید محصولات FMCG.
بهینهسازی بهای خدمات
- سفارش خدمات بیمه از درون خودرو؛
- مانیتورینگ رفتار رانندگی به جهت ارائه تخفیف بیمه؛
- یادآوری و رزرو سرویس‌های دوره‌ای خودرو؛
- پرداخت مالیات و عوارض؛
- دریافت فهرست خلافی و جریمه و پرداخت آنها.
ارتباطات تعاملی
- مرکز تماس؛
- خدمات راهیابی تلفنی و راهنمای تعمیر خودرو از راه دور.
نتیجه‌گیری
۱. بازار این حوزه هنوز متراکم نیست، در نتیجه سرویس‌هایی که زودتر به بازار عرضه شوند، سهم بازار مناسبی دریافت خواهند کرد.
۲. با توجه به دوره عمر طولانی خودرو، درآمد حاصل از ارائه این خدمات در مدت‌زمان طولانی قابل حصول خواهد بود.
۳. با توجه به زمان زیادی که مردم در خودرو صرف می‌کنند، فرصت بسیار خوبی برای فروش محصولات حوزه سرگرمی آنلاین (موسیقی، فیلم، پادکست) فراهم خواهد شد.
۴. فراهم‌آوردن تجربه مناسب کاربری در هنگام رانندگی و وفاداری برند حاصل از این تجربه قابل توجه خواهد بود.
ابن مقاله در ماهنامه عصر تراکنش شماره ۳۱ و ۳۲ به چاپ رسیده است.
